TUYÊN TRUYỀN GIỚI TÍNH VỊ THÀNH NIÊN
1. Khái niệm về tuổi vị thành niên
Lứa tuổi vị thành niên là giai đoạn chuyển tiếp từ tuổi ấu thơ sang người lớn. Theo nghĩa gốc của từ Hán việt vị tức là chưa, VTN tức là chưa thành người lớn. Theo WHO thì VTN nằm trong độ tuổi từ 10-19 tuổi.
Đây là giai đoạn phát triển mạnh mẽ và phức tạp nhất của cuộc đời mỗi con người. Biểu hiện của giai đoạn này là xảy ra đồng thời một loạt những thay đổi bao gồm sự chín muồi về thể chất, sự biến đổi điều chỉnh về tâm lý và các quan hệ xã hội, bước đầu hình thành nhân cách. Nhưng đây cũng là giai đoạn nảy sinh nhiều rối nhiễu về tâm lý nhất so với các lứa tuổi khác.
Trẻ em bước vào tuổi vị thành niên bằng những dấu hiệu của tuổi dậy thì. Tuổi dậy thì đối với nữ giới được tính từ khi xuất hiện kinh nguyệt lần đầu tiên, còn đối với nam giới kể từ khi xuất tinh lần đầu tiên.
Tuổi dậy thì là tuổi có khả năng sinh sản, nhưng cơ thể các em đang ở vào độ tuổi vị thành niên, nên chưa chín muồi về sinh dục, chưa ổn định về mặt tâm sinh lý và chưa thể làm cha, làm mẹ được. Vì vậy hôm nay cô phải tiến hành giáo dục sức khỏe sinh sản cho các em, tạo điều kiện cho các em vượt qua được giai đoạn khủng hoảng của tuổi dậy thì để trở thành người lớn thực sự.
2. Sức khỏe sinh sản vị thành niên
2.1 Những biến đổi về thể chất
Bao gồm biến đổi nhanh về vóc dáng cơ thể, cơ quan sinh dục phát triển, các đặc điểm giới tính khác như lông, râu, ngực trở nên rõ rệt, các em gái bắt đầu có kinh nguyệt, các em trai có hiện tượng xuất tinh. Sự phát triển đó đưa trẻ em bước vào một cuộc sống mới của tuổi vị thành niên.
2.2.Những biến đổi về sinh lý và tâm lý
Cùng với sự biến đổi về thể chất, ở VTN xuất hiện những hiện tượng sinh lý đặc biệt
a. Hiện tượng kinh nguyệt ở nữ giới
Kinh nguyệt hay còn gọi là hành kinh lần đầu tiên xảy ra khi một em gái bước vào tuổi dậy thì, đa số ở khoảng 12 tuổi, một số ít có kinh lần đầu có thể sớm hơn hoặc chậm hơn
Đó là sự phát triển tự nhiên và hạnh phúc, một đảm bảo về nữ tính và là dấu hiệu thông báo sự trưởng thành của bộ máy sinh sản ở nữ giới.
Có bốn yếu tố đặc trưng cho kinh nguyệt là:
- Về chu kỳ kinh nguyệt: Từ ngày thứ nhất có kinh lần này đến ngày thứ nhất có kinh lần sau được gọi là một chu kỳ kinh( vòng kinh). Đa số phụ nữ có chu kỳ kinh thường khoảng 28 ngày, một số có thể ngắn hơn hoặc dài hơn, có khi đến 40 ngày.
- Số ngày hành kinh: Kinh nguyệt thường xảy ra nhanh hay chậm tùy từng người, có người chỉ 2->3 ngày, một số người khác có thể đến 6,7 ngày.
- Khối lượng kinh: Mỗi lần hành kinh có thể mất 50-60ml máu kinh.
- Màu sắc kinh: màu sắc kinh đỏ, không có máu cục.
Khi một em gái đến tuổi 17 mà chưa có kinh nguyệt và vú chưa phát triển coi như dậy thì đến muộn, trong trường hợp này cần phải đi khám để xem có phải do chậm phát triển nội tiết tố hay do rối loạn nào khác của cơ thể.
b. Hiện tượng xuất tinh ở nam giới
Hiện tượng cương dương vật và xuất tinh ban đêm ( giấc mơ ướt hay còn gọi là mộng tinh )cho thấy khả năng sinh sản của nam giới đã bắt đầu. Nhưng từ đó đến tuổi hôn nhân cũng còn trên dưới 10 năm. Vì vậy các em nam cần hiểu điều này mà tăng cường việc học tập, rèn luyện để tránh những hành động sai lầm đáng tiếc làm tổn hại đến sức khỏe và hạnh phúc, tương lai như quan hệ tình dục sớm, tảo hôn.....
c. Những biến đổi về tâm lý
Cùng với những biến đổi về cơ thể, sinh lý ở độ tuổi vị thành niên đời sống tâm lý của các em cũng có những thay đổi sâu sắc. Các em dần dần tự chủ về tâm lý, tình cảm, tìm hiểu và có cảm xúc về giới tính, đồng thời suy nghĩ về vai trò tương lai của các em trong xã hội. Quá trình này diễn ra dần dần, đem đến cảm xúc cho các em và cảm xúc này đôi khi không ổn định. Một số em có thể cảm thấy thất vọng, vỡ mộng và bị tổn thương, nhưng trong chốc lát lại có thể trở nên sôi nổi, lạc quan.
3. Các yếu tố nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản của VTN
- Mang thai sớm
- Mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục
- Bị xâm hại tình dục
4. Những điều nên và không nên làm ở tuổi VTN:
• Chủ động tìm hiểu kiến thức về sức khỏe sinh sản (SKSS), bệnh lây truyền qua đường tình dục từ cha mẹ, sách báo, thầy cô, anh chị và bạn bè.
• Nên tâm sự những điều lo lắng, băn khoăn, thắc mắc với cha mẹ, những người thân, tin cậy, có kiến thức và có trách nhiệm.
• Tránh xa những hình ảnh khiêu dâm, tệ nạn ma túy, cờ bạc.
• Có thời gian biểu học tập, nghỉ ngơi, hoạt động thể dục thể thao điều độ.
• Thiết lập tình bạn, tình bạn khác giới trong sáng, thủy chung, tôn trọng và giúp đở lẫn nhau cùng tiến bộ.
• Quen hệ với những bạn bè không tốt
• Yêu quá sớm
• Thử quan hệ tình dục
• Thử dùng thuốc lá, rượu, ma túy
• Đi chơi riêng với bạn khác giới, vào những chỗ vắng, tối tăm
• Tiếp bạn khác giới khi nhà vắng người.
Trên đây là nội dung của bài tuyên truyền giới tính, SKSS Vị thành niên. hy vọng rằng các em sẽ có được kiến thức và biết cách bảo vệ sức khoẻ cho bản thân, chú tâm vào học tập để có được kết quả tốt đảm bảo cho tương lai, hạnh phúc sau này của các em.
Nguyễn Thị Xìm